معرفی کتاب:در جریان کارهای علمی برخی می آیند و از مقدماتی که تاکنون موجود بوده است نتیجه ای میگیرند و به جایی میرسند اما برخی فرایندساز هستند. آنها معمولا به کار مشکل و ایثارگرانه ای دست میزنند که شاید کمتر به چشم می آید.تدوین یک اثر مرجع جنبه فرآیندی دارد، در مقابل کارهای دیگری که جنبه فرآوردهای دارند. آثار فرآیندی چندان دیده نمیشوند. کتاب های مرجع دقیقاً از همین منظر اهمیت دارند چون این قبیل آثار فرآیندساز یا جزء حلقه های زنجیره فرآیندساز هستند برخلاف کتاب های درسی معمول که فرآورده هستند و بسیاری مجبورند آنها را بخوانند.

واژه نامه، اصطلاحنامه، سرعنوان و ... جزء کتابهای مرجع هستند. زحمتی که برای تهیه و نشر این کتابها کشیده میشود را کسی نمی بیند اما این ها زیرساخت کار تحقیقاتی را محکم میکنند و لذا تدوین آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و سهم بسیار ارزندهای در پیشبرد کاروان علمی کشور دارند.

.

در یک اثر مرجع باید دسته بندی واژگان شفاف باشد. در مقدمه اثر اشاره شده که معیار انتخاب واژگان این بوده است که در حوزه "علم اطلاعات" مطرح و کاربردی باشند و از واژهنامه هایی نام برده شده که انتخاب واژگان از آن مراجع صورت گرفته است با این همه در حوزه علم اطلاعات که حوزه بسیار گستردهای هم هست گاهی این سوال پیش میآید که اساساً چرا این واژه انتخاب شده؟ و یا اگر انتخاب نمیشد چه صدمهای به علم اطلاعات وارد میشد؟

سالهاست که ما در این حوزه شاهد خلق و انتشار اثر درخوری نبودیم تا اینکه این اثر منتشر شد. ویژگی بسیار خوبی که این کتاب دارد، سه زبانه بودن آن است. نفس اهتمام و توجه به زبان عربی به دلیل تبادلات علمی و فرهنگی گستردهای که ما با کشورهای عربی داریم، بسیار ستودنی و راهگشاست .

.

درباره این کتاب و این که چه شد ما به این فکر افتادیم که مصطلحات و معادلهای زبان عربی را کنار برابرنهاده های فارسی و انگلیسی آنها بگذاریم باید به یکی از سفرهای زیارتی خودم به عراق اشاره کنم که در مسیر بین نجف تا کوفه فرصتی پیش آمد و به"جامعه الکوفه" یا دانشگاه کوفه سری زدم تا بببینم در آنجا چه خبر است و یک راست رفتم سراغ کتابخانه آنجا. در کتابخانه به دو نفر برخوردم که برای نوشتن پایاننامه به راهنمایی نیاز داشتند و با آنها گفتوگو کردم.

در زبان عربی ما یک نوع حرف زدن عامیانه داریم که ساختار آن با حرف زدن کتابی فرق میکند. من با آن دوستان کتابی صحبت میکردم و آنها به زبان عامیانه پاسخ میدادند بنابراین برای انتقال مفهوم و شکلگیری یک محاوره علمی، گاهی به زحمت میافتادیم و لغت کم میآوردیم و مجبور میشدیم که معادل انگلیسی واژگان را به کار ببریم.

مثلا او میگفت "تصنیف الکتب" و ما در زبان کتابی "تصنیف" را "تالیف" معنا میکردیم اما او معادل انگلیسی را Classification میگفت تا من متوجه منظور او شوم. از همان جا به این فکر افتادم که چرا باید برای گفتوگو با کسی که نزدیکترین همسایه ما، هم به لحاظ جغرافیایی و هم به لحاظ دینی و مذهبی و مشترکات فرهنگی است، به دشواری بیفتیم و وقتی مراوده ما با عراقیها تا این حد سخت است، با شهروندان الجزایری و مصری و ... چگونه میتوانیم صحبت کنیم؟

.

من فکر میکنم که ما به شدت نیاز داریم جبهه فرهنگ شرقی خودمان را تقویت کنیم و این تقویت فرهنگ شرقی ضرورتی است که نمیشود و نباید از زیر بار آن شانه خالی کرد. این کار را هم نه برای تقابل با غرب بلکه برای تعامل با غرب و شکلگیری مفاهمه با آنها باید دنبال کنیم. از این رو دیدم که حداقل کاری که میتوانیم بکنیم این است که یک فرهنگ سه زبانه (فارسی، انگلیسی و عربی) داشته باشیم که نیازهای مقدماتی و ضروری ما را برطرف کند.

یک روز کتابی از یک استاد لیبیایی پیدا کردم که واژه نامه عربی-انگلیسی بود. با وجودی که ویراست پنجم آن هم دست من بود اما واژگان آن کهنه و نیازمند به روزرسانی بود؛ با این همه برای برداشتن قدم اول تکیهگاه مناسبی به نظرم رسید لذا کار را شروع کردم و برای لغات آن معادلهای فارسی برگزیدم و در واقع آن را ترجمه کردم و این گونه بود که گام اول برداشته شد.

کمی که کار جلو رفت مسأله را با آقای دکتر یعقوب نوروزی مطرح کردم و ایشان پی کار را گرفتند و آن کار ناتمام را به فرجام رساندند. مراحل کار ما هم از این قرار بود که اصطلاحات کهنه ای که از رده خارج شده بودند را کنار گذاشتیم و در واقع زبان عربی کتاب را ویرایش کردیم که برای این کار چندین جلسه طولانی با اساتید گروه عربی هم داشتیم.

.

یکی از نکاتی که کار تدوین و تبویب این کتاب را لذت بخش میکرد این بود که این یک کار ابتکاری در حوزه علم اطلاعات بود چون ما تاکنون واژه نامه سه زبانه در این حوزه نداشته ایم. نکته شیرین دیگر این بود که این کتاب وسیله و امکان خوبی برای ما فراهم کرد تا از وقت های مرده خودمان به خوبی استفاده کنیم.

من مایلم در اینجا نکته ای را خطاب به جوانان عرض کنم که شاید به کار بستن آن برایشان مفید باشد و آن این است که هر انسانی برای خودش یک امکان ایجاد میکند و هر دو نفری و بیشتر یک امکان جدید را فراهم میکنند و از این طریق پتانسیل افراد در هم ضرب میشود، من با آقایان دکتر نوروزی و دکتر ناصری از این هم افزایی بهره بردیم و یک کار میان رشته ای پدید آوردیم.

با آرزوی توفیق -عبدالحسین طالعی

.

مشخصات کتاب:

نویسندگان: یعقوب نوروزی، عبدالحسین طالعی
ناشران: اساطیر پارسی و چاپار
شابک: 0-43-8890-600-978
تاریخ نشر: 1397
کد دیویی: 020.3
زبان کتاب: فارسی/انگلیسی/عربی
محل نشر: تهران - تهران
توضیحات: جلد - 380 صفحه - تالیف - چاپ 1