زبان به ما امکان برقراری ارتباط میدهد و تقریباً همه موجودات زنده دارای این توانایی هستند. اما زبان در رابطه با انسان علاوه بر نقش ارتباطی، دارای نقش های دیگری نیز هست.هدف از این مطالعه بیان نقش و اهمیت زبان با تأکید بر زبان مادری در شکل گیری واژگان جست وجو در بازیابی اطلاعات مبتنی بر معانی ذهنی افراد، بافت و محتوای مورد جست وجوست.

مقاله حاضر یک پژوهش نظری است. در تدوین این مقاله، و به عنوان گام نخست، به روش کتابخانه های و مروری، شناسایی منابع مرتبط و برخی نظریه های پایه در قلمرو زبان ضروری بود. بنابراین، کلیدواژه هایی همچون بازیابی اطلاعات، زبان مادری، بافت و معنا، اطلاعات و زبان و موارد مشابه جست وجو شد. در نهایت، پس از دستیابی به منابع باکیفیت و مرتبط تلاش شد تا مفهوم زبان در بازیابی اطلاعات با تأکید بر زبان مادری و مفاهیم مرتبط با آن تحلیل و واکاوی شود. بر اساس آنچه از این نوشتار میتوان استنباط کرد اینکه مفاهیم ابتدا در ذهن شکل میگیرند (یعنی مفهومسازی ذهنی) و سپس، مفاهیمِ شکل گرفته در ذهن تبدیل به اصطلاحات زبانی (بازنمون یا بیان واژگانی) میشوند. بنابراین، در هنگام جست وجو برای بازیابی اطلاعات ابتدا کاربر در ذهن خود مفاهیم را می سازد، سپس به آنها شکل می دهد و در ادامه، واژه و یا واژگان مناسب را ایجاد کرده و به منزله عبارت جستوجو در فیلد جستوجوی یک پایگاه اطلاعاتی وارد میکند تا «با ربط ترین» نتایج حاصل آید. این اتفاق برای کسی که مفاهیم ذهنی و مفاهیم ثبت شده (عینی) هر دو برای آن یکی باشد و به گونهای بر اساس زبان مادری شکل گرفته باشد، میتواند نتایج بهتری در پی داشته باشد؛ چرا که در این حالت بین ذهن و بیان آن رابطه های مستقیم برقرار میشود و فضاهای ذهنی بهتری برای تدوین عبارت جستوجو و ارزیابی نتایج بازیابی شکل میگیرد. زبان بهعنوان رابط بین نیاز اطلاعاتی کاربر و سیستم اطلاعاتی بر الگوهای ذهنی متکی است که انسان بهواسطه یادگیری آنها را دریافت میکند و این الگوها معمولاً با یادگیری اولین زبان (زبان مادری) شکل میگیرد. بنابراین، بسیاری از تجربیات ما مبتنی بر مفاهیمی است که در ذهن ما شکل میگیرد و به واسطه زبان بیان میشود و این کار به دفعات میتواند در هنگام بازیابی اطلاعات رخ دهد. توجه به این مقوله می ‎تواند به بهبود طراحی نظام‎های بازیابی اطلاعات در قالب بافت اطلاعاتی کمک کند.

نویسنده: یعقوب نوروزی

دسترسی به اصل مقاله از لینک زیر